Bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng là gì?
Bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với cây sầu riêng, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và canh tác thâm canh hiện nay. Bệnh này khiến phần thân cây bị nứt toác, tiết nhựa vàng hoặc nâu đen, làm suy yếu cây, giảm khả năng quang hợp, thậm chí gây chết cây nếu không được xử lý kịp thời.
Bệnh chủ yếu tấn công các vườn sầu riêng có mật độ trồng dày, đất thoát nước kém hoặc bị tác động bởi sâu bệnh khác. Điều này khiến nhiều nhà vườn mất trắng hàng chục đến hàng trăm cây mỗi năm. Tuy nhiên, với các giải pháp phòng trị bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng 2025 được cập nhật, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng này.
Nguyên nhân gây ra bệnh nứt thân xì mủ trên cây sầu riêng
Bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó chủ yếu là:
- Nấm Phytophthora spp.: Đây là thủ phạm chính gây bệnh. Nấm xâm nhập qua các vết thương cơ học hoặc các phần rễ bị tổn thương rồi lan lên thân.
- Điều kiện thời tiết bất lợi: Mưa kéo dài, độ ẩm cao kết hợp với nhiệt độ thích hợp là điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển.
- Đất thoát nước kém: Vườn trồng trên đất sét hoặc đất thấp trũng dễ bị ngập úng, tạo môi trường thuận lợi cho mầm bệnh.
- Chăm sóc không đúng kỹ thuật: Lạm dụng phân đạm, cắt tỉa không đúng cách hoặc làm tổn thương vỏ cây khi làm cỏ cũng khiến bệnh dễ phát sinh.
- Cây suy yếu do sâu bệnh khác: Khi cây bị sâu đục thân hoặc các bệnh khác, sức đề kháng giảm, tạo điều kiện cho nấm xâm nhập.
Dấu hiệu nhận biết bệnh nứt thân xì mủ trên sầu riêng
Việc nhận biết bệnh nứt thân xì mủ trên sầu riêng sớm sẽ giúp bà con xử lý kịp thời, giảm thiệt hại:
- Vết nứt trên thân: Ban đầu chỉ là các vết loang nhỏ màu nâu sẫm, sau đó lan rộng và nứt sâu.
- Tiết nhựa (xì mủ): Vết bệnh chảy nhựa màu vàng hoặc nâu, có mùi hôi nhẹ.
- Vỏ cây bị thối: Khi bóc lớp vỏ ngoài, phần gỗ bên trong có màu nâu đen và bị mục rữa.
- Lá vàng rụng: Cây bị bệnh nặng sẽ vàng lá, rụng lá hàng loạt.
- Cây chết cành: Nếu không xử lý kịp thời, cành bị héo dần rồi chết.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng
Để hạn chế tối đa thiệt hại từ bệnh nứt thân xì mủ, bà con cần kết hợp nhiều biện pháp từ cải tạo vườn, quản lý dinh dưỡng, vệ sinh cây trồng đến sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý.
Kỹ thuật canh tác hiệu quả
- Tạo mô và liếp cao: Nên đắp mô trồng cao từ 1 – 1,5m để đất thông thoáng và thoát nước tốt, giúp hạn chế tình trạng úng rễ – nguyên nhân chính dẫn đến bệnh.
- Xây dựng hệ thống thoát nước: Thiết kế mương và rãnh thoát nước xung quanh vườn để tránh nước ứ đọng trên bề mặt liếp cũng như quanh gốc cây.
- Bổ sung chất hữu cơ và vi sinh: Dùng phân chuồng hoai mục, rơm khô, cỏ khô kết hợp chế phẩm sinh học chứa Trichoderma hoặc Streptomyces để tiêu diệt mầm bệnh trong đất và tăng sức đề kháng cho cây.
- Rải vôi và quét vôi phòng bệnh: Rải vôi xung quanh gốc, đồng thời quét lớp vôi đậm đặc lên thân cây từ gốc lên khoảng 1m vào thời điểm cuối mùa khô hoặc đầu mùa mưa để phòng bệnh.
- Cải tạo đất: Xử lý phèn, tăng độ tơi xốp để bộ rễ khỏe mạnh hơn.
- Cắt tỉa cành: Tạo tán thông thoáng, giảm nơi trú ẩn cho sâu bệnh.
- Dọn vệ sinh vườn: Thu gom và tiêu hủy toàn bộ cành lá, tàn dư cây bệnh để tránh lây lan mầm bệnh.
- Bón phân cân đối: Bổ sung dinh dưỡng trung – vi lượng hợp lý, đặc biệt trong mùa mưa; tránh bón thừa phân đạm.
Xem thêm:
Bệnh thán thư trên cây sầu riêng
Bệnh nấm hồng trên lá sầu riêng
Biện pháp hóa học
- Phun thuốc định kỳ: Bắt đầu từ năm thứ 2, bà con nên phun hoặc tưới thuốc phòng bệnh vào đầu và cuối mùa mưa.
- Hoạt chất khuyến nghị: Metalaxyl hoặc Mefenoxam; Dimethomorph; Fosetyl Aluminium; Mancozeb; Cymoxanil; Phosphonate
- Cách dùng: Pha thuốc đúng liều lượng theo hướng dẫn trên bao bì, sau đó tưới quanh gốc theo đường kính tán để bảo vệ bộ rễ và thân cây.
Cách trị bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Khi cây đã xuất hiện triệu chứng, cần tiến hành xử lý theo các bước sau:
Bước 1: Làm khô vết bệnh và ngăn bệnh lây lan
- Phun thuốc đặc trị bệnh nứt thân xì mủ toàn bộ cây, đặc biệt tập trung ở những vùng bị bệnh.
- Hoạt chất thường dùng: Metalaxyl, Mefenoxam, Dimethomorph, Fosetyl Aluminium, Mancozeb, Cymoxanil, Phosphonate, gốc đồng.
- Nên phun vào buổi sáng hoặc chiều mát để đạt hiệu quả cao nhất.
Bước 2: Cạo bỏ phần vỏ bị bệnh
- Nấm Phytophthora palmivora tấn công bên dưới vỏ và gỗ, làm hư hại mạch dẫn của cây.
- Dùng dao sạch cạo bỏ hoàn toàn phần vỏ bị hư hại, mang ra khỏi vườn để tiêu hủy.
- Quét thuốc trực tiếp lên vết cạo để tiêu diệt nấm và kích thích cây phục hồi.
- Lưu ý: Luôn khử trùng dụng cụ trước khi sử dụng trên cây khác để tránh lây lan.
Bước 3: Quét thuốc trị bệnh
- Dùng thuốc chứa Metalaxyl, Dimethomorph, Fosetyl Aluminium hoặc gốc đồng pha với tỷ lệ 100g/1,5–2L nước.
- Quét thuốc lên toàn bộ bề mặt vết bệnh.
- Nếu bệnh nặng, lặp lại sau 7 ngày và thay đổi hoạt chất để tránh kháng thuốc.
Bước 4: Xử lý đất và rễ
- Xới nhẹ lớp đất mặt quanh gốc cây, moi rễ để kiểm tra và xử lý trực tiếp các vết bệnh ở rễ lớn.
- Quét thuốc lên rễ bị bệnh và tưới thuốc vào đất đã xới.
- Với cây bệnh nặng, thực hiện thêm một lần sau 7 ngày để tăng hiệu quả.
- Có thể kết hợp thuốc trị tuyến trùng để bảo vệ bộ rễ.
Phục hồi cây sầu riêng sau điều trị bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng
- Bổ sung dinh dưỡng:
- Phun amino acid và vi lượng giúp cây nhanh phục hồi.
- Kích thích ra rễ bằng phân Cytoroot và Cyto Forfarmer.
- Thường xuyên bổ sung Trichoderma để ức chế nấm bệnh trong đất.
- Quản lý nước:
- Hạ mực thủy cấp còn 60–80cm trong 10 năm đầu.
- Khi cây trưởng thành, có thể hạ thấp hơn tùy điều kiện rễ.
Những lưu ý quan trọng
- Tránh phun phân bón lá chứa đạm trong giai đoạn cây đang bệnh.
- Không bón phân hóa học khi rễ chưa phục hồi để tránh gây ngộ độc phân.
- Sau khi bón phân hữu cơ từ 7–10 ngày, có thể bổ sung NPK 33-11-11 (1–2g/L) để giúp cây hồi phục nhanh hơn.
FAQs
Bệnh nứt thân xì mủ sầu riêng có lây không?
Có. Bệnh có thể lây lan qua đất, nước và dụng cụ canh tác.
Có thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh nứt thân xì mủ không?
Có thể, nếu phát hiện sớm và xử lý kịp thời kết hợp các biện pháp phòng ngừa lâu dài.
Có cần sử dụng thuốc hóa học không?
Trong giai đoạn nặng, cần kết hợp thuốc hóa học để kiểm soát nấm, sau đó chuyển sang biện pháp sinh học.
Nên xử lý vết bệnh bằng cách nào hiệu quả nhất?
Cạo sạch vết bệnh, sát trùng bằng dung dịch gốc đồng, kết hợp quét thuốc đặc trị là phương pháp tốt nhất.
Có thể trồng xen cây khác trong vườn sầu riêng bị bệnh không?
Không nên, vì có thể lây lan mầm bệnh sang cây mới.
Trichoderma có giúp trị bệnh này không?
Trichoderma chủ yếu có tác dụng phòng bệnh, giúp hạn chế nấm bệnh phát triển, ít hiệu quả trong điều trị cây đã bị nặng.
