Cách bón phân cho cà phê mới trồng đóng vai trò quyết định đến khả năng sinh trưởng, phát triển bộ rễ và khả năng chống chịu của cây trong giai đoạn đầu.
Giai đoạn cây mới trồng kéo dài khoảng 6–12 tháng đầu, khi cây bắt đầu bén rễ, phát triển cành cấp 1 và tạo tán. Nếu được bón phân đúng cách, cây cà phê sẽ phát triển cân đối, khỏe mạnh, tăng khả năng quang hợp và chống chịu thời tiết khắc nghiệt như mùa khô kéo dài hoặc mưa bão bất thường.
1. Tại sao cách bón phân cho cây cà phê mới trồng lại quan trọng?
Nhiều nông dân khi mới bắt đầu trồng cà phê, thường nhầm lẫn giữa “bón nhiều là tốt” và “bón đúng – đủ – kịp thời”. Trên thực tế, việc bón phân không đúng kỹ thuật có thể gây hại cho cây vì thừa chất và sau đó giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng hoặc làm chai đất.
Một số lý do khiến việc bón phân đúng cách là yếu tố then chốt trong giai đoạn mới trồng:
-
Hệ rễ non yếu dễ bị tổn thương: Giai đoạn cây mới trồng, bộ rễ chưa phát triển hoàn thiện nên dễ bị tổn hại nếu bón phân quá đậm đặc.
-
Cây cần dinh dưỡng để phát triển mô tế bào: Nitơ, lân, kali và các vi lượng như canxi, magie, kẽm là những yếu tố thiết yếu để giúp cây hình thành mô, lá và rễ.
-
Tăng sức đề kháng: Cây được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ sẽ chống chịu tốt hơn với sâu bệnh, nấm hại và các điều kiện thời tiết bất lợi.
-
Tạo nền tảng cho năng suất lâu dài: Một cây cà phê khỏe mạnh từ khi còn nhỏ sẽ phát triển cân đối, đồng đều và ra quả ổn định trong nhiều năm.
Nói cách khác, việc hiểu và áp dụng cách bón phân cho cà phê mới trồng đúng phương pháp không chỉ ảnh hưởng đến sự sống còn của cây non mà còn quyết định trực tiếp đến năng suất thu hoạch trong những năm tiếp theo.
2. Các loại phân bón cho cây cà phê mới trồng
2.1. Phân hữu cơ
Phân hữu cơ là lựa chọn ưu tiên trong việc bón phân cho cây cà phê mới trồng. Phân hữu cơ không chỉ cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho cây mà còn cải thiện cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp và giữ ẩm tốt hơn.
- Phân chuồng hoai mục: Đây là loại phân hữu cơ phổ biến, cung cấp đầy đủ các dưỡng chất như Nitơ (N), Photpho (P), và Kali (K). Nên sử dụng phân chuồng đã ủ hoai mục để tránh gây hại cho cây.
- Phân xanh: Sử dụng các loại phân xanh từ cây họ đậu cũng là một lựa chọn tốt, giúp cung cấp thêm đạm và tăng cường hệ vi sinh vật trong đất.
- Phân vi sinh: Phân vi sinh cung cấp vi sinh vật có lợi, giúp cây cà phê hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn và cải thiện sức khỏe đất trồng.
2.2. Phân hóa học
Phân hóa học có thể được sử dụng để bổ sung dinh dưỡng cho cây cà phê mới trồng, đặc biệt là trong những giai đoạn cây cần nhiều dưỡng chất để phát triển nhanh chóng.
- Phân NPK: Phân NPK (20-20-15 hoặc 16-16-8) là loại phân bón phổ biến, cung cấp ba dưỡng chất chính là Nitơ, Photpho và Kali. Nitơ giúp cây phát triển thân lá, Photpho hỗ trợ phát triển rễ, còn Kali tăng cường khả năng chống chịu bệnh tật và điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
- Phân Ure: Đây là loại phân đạm đơn giúp cung cấp Nitơ, rất cần thiết cho giai đoạn cây mới trồng khi cây cần phát triển bộ lá mạnh mẽ.
3. Liều lượng và cách bón phân cho cây cà phê mới trồng
Việc xác định liều lượng và cách bón phân cho cây cà phê mới trồng đúng kỹ thuật là yếu tố sống còn trong giai đoạn đầu canh tác.
Phân chia thời kỳ bón phân hợp lý cho cà phê mới trồng
Giai đoạn cây cà phê mới trồng thường kéo dài trong vòng 12 tháng đầu tiên. Trong thời gian này, việc bón phân cần được chia thành các đợt cụ thể như sau:
| Thời kỳ | Thời điểm bón | Loại phân khuyến nghị | Mục đích |
|---|---|---|---|
| Bón lót | Trước khi trồng 15–20 ngày | Phân chuồng hoai mục, lân super | Tăng độ mùn, cải tạo đất |
| Bón thúc lần 1 | 30 ngày sau khi trồng | NPK 16-16-8 hoặc 20-10-10 | Giúp cây bén rễ, ra lá mới |
| Bón thúc lần 2 | Sau 3 tháng trồng | NPK + Phân vi sinh | Kích thích ra rễ, phát triển cành nhánh |
| Bón thúc lần 3 | Sau 6 tháng trồng | Phân hữu cơ + NPK | Củng cố tán cây, tăng sinh khối |
| Bón bổ sung | Cuối năm (tháng 10–12) | Phân vi lượng, vôi dolomite | Điều chỉnh pH đất, tăng sức đề kháng |
Liều lượng phân bón cho cây cà phê mới trồng theo khuyến nghị
Liều lượng phân bón không nên quá nhiều vì dễ làm cây “sốc phân” nhưng cũng không được thiếu dinh dưỡng, đặc biệt trong giai đoạn cây đang hình thành hệ thống rễ và lá. Dưới đây là liều lượng chi tiết theo khuyến cáo của các chuyên gia nông nghiệp:
1. Bón lót trước khi trồng (cho 1 hố trồng):
Phân chuồng hoai mục: 15–20 kg
Lân Super: 0.5–1 kg
Vôi bột: 0.3–0.5 kg (nếu đất chua, pH < 5.5)
Cách bón lót trước khi trồng hiệu quả: Trộn đều các loại phân với đất và lấp đầy hố 15–20 ngày trước khi trồng để phân kịp phân hủy, tránh làm nóng rễ.
2. Bón thúc lần 1 (sau khi trồng 1 tháng):
- Phân NPK (20-10-10 hoặc 16-16-8): 100–150g/cây
Cách bón: Hòa tan với 10–15 lít nước, tưới quanh vùng rễ, tránh tưới trực tiếp vào gốc cây non.
3. Bón thúc lần 2 (sau 3 tháng):
- Phân NPK: 200g/cây
- Phân vi sinh (chứa Trichoderma): 50g/cây
Cách bón: Xới nhẹ đất xung quanh gốc, rải đều phân và lấp đất lại.
4. Bón thúc lần 3 (sau 6 tháng):
- Phân hữu cơ vi sinh: 2–3 kg/cây
- Phân NPK: 300g/cây
Cách bón: Bón vào rãnh hình vòng cung cách gốc 30–40cm, sau đó lấp đất.
5. Bổ sung phân vi lượng và vôi dolomite:
- Phân vi lượng tổng hợp: 10–15g/cây (phun lên lá)
- Vôi bột: 0.5 kg/cây (rải quanh gốc, cách gốc 30cm)
Nên thực hiện vào mùa khô, trước khi bước vào năm thứ hai.
4. Lưu ý khi bón phân cho cà phê mới trồng
4.1. Tránh bón phân quá mức
Mặc dù phân bón rất quan trọng cho sự phát triển của cây cà phê, nhưng việc bón phân quá mức có thể gây tác động tiêu cực, làm cây bị “ngộ độc” phân bón, gây cháy lá hoặc ảnh hưởng đến bộ rễ.
- Kiểm tra độ pH của đất: Đảm bảo rằng đất có độ pH từ 5,5 đến 6,5 để cây cà phê hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất. Nếu pH đất quá cao hoặc quá thấp, cây sẽ khó hấp thụ dinh dưỡng.
4.2. Bón phân đúng thời điểm
Bón phân đúng thời điểm là yếu tố quan trọng để cây cà phê có thể hấp thụ tối đa dinh dưỡng từ phân bón.
- Thời gian bón phân: Nên bón phân vào lúc sáng sớm hoặc chiều muộn, tránh bón vào giữa trưa khi nắng gắt để hạn chế hiện tượng bốc hơi phân bón.
- Chia nhỏ lượng phân: Thay vì bón nhiều phân một lúc, nên chia nhỏ lượng phân và bón thành nhiều lần để cây hấp thụ từ từ.
4.3. Tưới nước sau khi bón phân
Sau khi bón phân, cần tưới nước đầy đủ để phân bón tan đều và ngấm sâu vào đất, giúp cây cà phê dễ dàng hấp thụ.
- Lượng nước tưới: Tưới đủ ẩm cho đất, nhưng tránh tưới quá nhiều gây ngập úng, làm phân bón bị rửa trôi.
5. Kết luận
Việc bón phân cho cà phê mới trồng là một quá trình quan trọng, đòi hỏi sự chú ý cẩn thận và hiểu biết về nhu cầu dinh dưỡng của cây trong từng giai đoạn phát triển. Bằng cách chọn lựa đúng loại phân bón, liều lượng và thời điểm bón phân, người trồng có thể đảm bảo rằng cây cà phê của mình sẽ phát triển mạnh mẽ, khỏe mạnh và cho năng suất cao. Với sự chăm sóc đúng cách, cây cà phê sẽ sớm cho ra những vụ mùa bội thu, mang lại giá trị kinh tế cao cho người trồng.
