Nguyên Nhân và Phòng Trị Sầu Riêng Bị Chết Ngọn

Nguyên nhân sầu riêng bị chết ngọn

Sầu riêng là loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, nhưng lại khá mẫn cảm với điều kiện môi trường và dịch hại. Hiện tượng sầu riêng bị chết ngọn thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Nấm bệnh tấn công: Chủ yếu là do các loại nấm như Rhizoctonia sp. gây hại, khiến phần ngọn non bị thối nhũn và khô dần.
• Côn trùng gây hại: Một số loài như rầy mềm, bọ xít muỗi chích hút nhựa non ở đọt khiến ngọn teo lại, mất khả năng phát triển.
• Thiếu dinh dưỡng: Nếu đất trồng nghèo vi lượng, đặc biệt là thiếu canxi, magie hoặc kẽm, cây sẽ khó ra đọt mới và dễ bị khô ngọn.
• Thời tiết bất lợi: Nắng nóng kéo dài hoặc mưa nhiều gây ngập úng đều khiến cây bị sốc sinh trưởng, từ đó ngọn non héo rũ và chết dần.
• Quản lý vườn không hợp lý: Tưới nước không đúng cách, đất kém thoát nước hoặc tán cây quá rậm rạp dễ tạo môi trường thuận lợi cho sâu bệnh phát triển.

Dấu hiệu nhận biết sầu riêng bị chết ngọn

Bệnh cháy lá, chết ngọn trên sầu riêng thường phát sinh mạnh trong điều kiện nhiệt độ khoảng 28°C và độ ẩm cao. Khi đó, nấm bệnh phát triển nhanh, lan rộng qua tán lá, ngọn non và gây ra những dấu hiệu rõ rệt sau:

• Trên lá:
  • Ban đầu xuất hiện những đốm nâu sũng nước ở mép lá.
  • Vết bệnh lan dọc theo hai mép lá khiến lá co dúm lại, chậm phát triển.
  • Sau một thời gian, lá bị khô, vàng úa rồi rụng hàng loạt.
  • Ở cành non, các lá bị bệnh thường dính chụm vào nhau do tơ nấm kết dính, sau đó cũng khô và chết.
• Trên cây con:
  • Bệnh tấn công trực tiếp vào phần ngọn non, gây hiện tượng cháy ngọn và rụng lá.
  • Ngọn khô héo dần, nếu không xử lý kịp thời sẽ dẫn đến chết cả cây.
• Trên cây trưởng thành:
  • Các lá non bị khô rụng sớm, ngọn non ngừng phát triển.
  • Cành nhỏ, nhánh non dễ bị chết dần từ ngoài vào trong.
  • Nếu bệnh kéo dài, cây suy kiệt, giảm khả năng ra hoa, đậu trái và làm giảm năng suất nghiêm trọng.

Dấu hiệu nhận biết sầu riêng bị chết ngọn

Để kịp thời xử lý, bà con cần chú ý quan sát vườn sầu riêng thường xuyên, đặc biệt là trong giai đoạn cây ra đọt non. Khi cây bị chết ngọn, sẽ xuất hiện một số dấu hiệu đặc trưng sau:

• Ngọn non héo rũ, teo tóp: Những chồi non mới nhú ra không tiếp tục phát triển, thay vào đó bị khô quắt và dừng sinh trưởng.

• Lá non biến màu: Ban đầu lá có màu xanh nhạt, sau đó vàng dần rồi khô giòn, dễ rụng sớm.

• Ngọn thối nhũn: Trường hợp nặng, phần đọt non có thể bị thối nhũn, chuyển màu nâu đen, đôi khi có mùi hôi do nấm bệnh gây ra.

• Cây chậm ra đọt mới: Sau một thời gian, cây khó bật chồi mới, tán thưa, sức sinh trưởng giảm rõ rệt.

• Vết chích hút của côn trùng: Nếu nguyên nhân do bọ xít muỗi hoặc rầy mềm, trên lá và ngọn non sẽ có các vết chích li ti, khiến lá xoăn lại và dễ gãy.

Nhận biết sớm những biểu hiện này sẽ giúp bà con chủ động xử lý, tránh để bệnh chết ngọn lây lan sang các bộ phận khác của cây, gây thiệt hại lớn cho vườn sầu riêng.

Cách phòng ngừa khi cây sầu riêng bị chết ngọn

Để hạn chế tối đa tình trạng sầu riêng bị chết ngọn, bà con cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp ngay từ khâu chọn đất, trồng cây cho đến khâu chăm sóc. Một số biện pháp quan trọng như sau:

• Chọn đất trồng phù hợp: Nên trồng sầu riêng trên loại đất có tầng canh tác sâu, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt, pH dao động từ 5.5 – 6.5. Tránh những vùng đất có nhiều sét hoặc dễ ngập úng, vì đây là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Trong mùa nắng, cần đảm bảo có đủ nguồn nước tưới để cây không bị khô hạn.
• Lựa chọn cây giống khỏe mạnh: Mua giống ở các cơ sở uy tín, chọn cây có rễ khỏe, sạch bệnh, khả năng kháng sâu bệnh tốt. Tránh sử dụng cây giống kém chất lượng vì đây có thể là nguồn lây bệnh ngay từ đầu.
• Thiết kế vườn hợp lý:
  
  • Ở đất thấp, nên đào mương và lên liếp để vừa thoát nước mùa mưa, vừa có thể trữ nước cho mùa khô.
  • Ở đất cao, cần lên mô với đường kính khoảng 70–80 cm và cao 30–40 cm để giúp cây dễ bén rễ, phát triển ổn định.
• Giữ vườn luôn sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh, loại bỏ cỏ dại, tàn dư thực vật mang mầm bệnh và tiêu hủy triệt để để tránh lây lan.
• Quản lý tán cây hợp lý: Không trồng quá dày, cần cắt bỏ các cành yếu, cành thấp gần mặt đất vào đầu mùa mưa. Điều này giúp vườn thông thoáng, ánh sáng chiếu đều và hạn chế ẩm độ cao – môi trường lý tưởng cho nấm bệnh.
• Cải tạo đất bằng vôi và hữu cơ: Định kỳ bón vôi để cải thiện độ pH, ức chế vi sinh vật gây hại trong đất. Tuy nhiên, lưu ý không bón vôi cùng lúc với phân hữu cơ, vì sẽ làm giảm mật số vi sinh vật có lợi.
• Bón phân hợp lý:
  
  • Ưu tiên sử dụng phân chuồng hoai mục, phân xanh kết hợp với nấm đối kháng Trichoderma để bảo vệ rễ.
  • Cân đối giữa đạm, lân, kali, không lạm dụng phân đạm vì dễ làm cây mềm yếu, dễ nhiễm bệnh.
  • Trong giai đoạn thời tiết thuận lợi cho bệnh phát triển, nên hạn chế phân đạm, tăng cường kali để tăng sức đề kháng cho cây.
• Theo dõi thường xuyên: Quan sát vườn định kỳ, đặc biệt là mùa mưa ẩm. Khi phát hiện dấu hiệu bệnh chớm xuất hiện, cần ngừng bón đạm và có biện pháp phòng ngừa ngay.

Thực hiện đồng bộ các biện pháp trên không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh chết ngọn mà còn hỗ trợ cây sầu riêng sinh trưởng khỏe mạnh, ra trái nhiều và nâng cao năng suất vườn.

Tác hại khi cây sầu riêng bị chết đọt

Hiện tượng chết ngọn tưởng chừng chỉ ảnh hưởng đến cành non, nhưng thực tế hậu quả rất lớn:

• Giảm khả năng sinh trưởng: Cây không phát triển chiều cao, khó ra tán đều.

• Mất cân đối dinh dưỡng: Khi ngọn non bị hư, quá trình quang hợp và trao đổi chất giảm mạnh.

• Ảnh hưởng đến ra hoa – đậu quả: Sầu riêng ra hoa chủ yếu ở cành cấp 2 – 3, nếu ngọn chết thì khả năng ra hoa giảm đáng kể.

• Nguy cơ lan bệnh: Nấm bệnh từ ngọn có thể lan xuống thân, rễ gây thối gốc, dẫn đến chết cây hàng loạt.

• Giảm năng suất và chất lượng trái: Cây suy yếu khiến trái nhỏ, ít cơm và hương vị không đạt chuẩn thương phẩm.

Cách trị bệnh chết ngọn trên cây sầu riêng

Khi cây sầu riêng đã xuất hiện dấu hiệu chết ngọn, bà con cần tiến hành xử lý ngay để hạn chế bệnh lây lan. Một số hoạt chất thường được sử dụng trong các loại thuốc đặc trị nấm bệnh trên sầu riêng gồm:

• Metalaxyl
• Mancozeb
• Fosetyl-Al (Aliette)
• Copper Oxychloride (gốc đồng)
• Propineb
• Chlorothalonil
• Dimethomorph
• Azoxystrobin
• Tricyclazole
• Validamycin

Tùy theo mức độ bệnh và điều kiện vườn, bà con có thể luân phiên sử dụng các hoạt chất trên để đạt hiệu quả cao và hạn chế tình trạng kháng thuốc. Đồng thời nên kết hợp cắt bỏ và tiêu hủy ngọn bị bệnh, cải thiện thoát nước, bón thêm phân hữu cơ hoai mục và bổ sung nấm đối kháng Trichoderma để phục hồi cây.