Rầy phấn trắng hại sầu riêng như thế nào?
Rầy phấn trắng là một trong những loài côn trùng gây hại nghiêm trọng nhất cho cây sầu riêng. Loài này xuất hiện vào mùa mưa nói riêng và trong điều kiện độ ẩm cao nói chung. Với kích thước nhỏ (1–3 mm), màu trắng đục hoặc có màu vàng nhạt.
Xem thêm: Hướng dẫn chăm sóc sầu riêng mùa mưa
Rầy phấn trắng hại sầu riêng là khi bám vào là, thân, sầu riêng để hút nhựa. Điều này làm gián đoạn quá trình vận chuyển dinh dưỡng trong cây, khiến lá nhanh chóng vàng úa, héo rũ và rụng sớm.
Ngoài ra, mật ngọt do rầy tiết ra tạo điều kiện cho nấm hồng phát triển. Nấm này bao phủ lá, làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây yếu đi nhanh chóng. Đối với hoa và quả non, rầy khiến rụng hàng loạt, làm giảm đáng kể sản lượng.
Nguyên nhân gây rầy phấn trắng trên sầu riêng
Để phòng và xử lý hiệu quả rầy phấn trắng hại sầu riêng, cần hiểu rõ các nguyên nhân khiến chúng phát triển mạnh:
- Điều kiện khí hậu thuận lợi:
Độ ẩm cao, mưa nhiều, ít nắng là môi trường lý tưởng cho rầy sinh sản. Các tỉnh miền Nam như Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Nai… thường xuyên đối mặt với vấn đề này vào mùa mưa.
- Mật độ trồng dày, thiếu thông thoáng:
Cây sầu riêng trồng quá gần nhau, ít tỉa cành lá sẽ tạo điều kiện rầy trú ẩn, lẩn trốn sau mỗi đợt xử lý.
- Bón phân không cân đối:
Việc bón quá nhiều đạm khiến cây ra lá non liên tục, là môi trường hấp dẫn cho rầy đến hút nhựa. Ngược lại, thiếu vi lượng làm cây yếu, giảm khả năng đề kháng tự nhiên.
- Không kiểm tra vườn thường xuyên:
Nhiều nhà vườn chỉ phát hiện khi rầy đã phủ trắng cả tán lá, gây khó khăn cho việc xử lý triệt để.
Xem thêm: Sâu bệnh hại trên cây sầu riêng
Cách nhận biết rầy phấn trắng trên cây sầu riêng
Nhận diện chính xác rầy phấn trắng trên cây sầu riêng là bước đầu tiên để xử lý hiệu quả. Dưới đây là các dấu hiệu đáng tin cậy nhất, tổng hợp từ nghiên cứu và thực hành toàn cầu:
- Lớp phấn trắng đặc trưng trên bề mặt cây
Rầy sẽ tiết ra một lớp phấn mịn màu trắng, dễ dàng nhìn thấy bằng mắt thường khi bám kín mặt lá, thân hay cành non. Giống như rải bụi trắng, lớp này tập trung chủ yếu ở mặt dưới lá – nơi chúng sinh sản và trú ngụ
- Lá héo, vàng úa và rụng sớm
Khi rầy hút nhựa (sap) từ lá, cây bị mất dinh dưỡng dẫn đến tình trạng vàng lá, lá héo, còi cọc và rụng sớm. Các mô lá cũng có thể bị khô đi, gây giảm diện tích quang hợp .
- Dễ quan sát côn trùng trưởng thành và trứng
Rầy trưởng thành dài khoảng 2-3 mm, có màu trắng hoặc vàng nhạt và đôi cánh mỏng phủ phấn. Trứng nhỏ, thường xếp thành vòng hoặc hàng dọc ở mặt dưới lá, màu từ vàng nhạt tới nâu khi sắp nở .
- Phản ứng khi vỗ nhẹ và sử dụng tấm giấy trắng
Dùng một tấm giấy trắng và vỗ nhẹ lên cành hoặc lá—nếu có rầy, chúng sẽ bay lên và dính vào giấy tạo ra mảng trắng thấy rõ. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả, giúp phát hiện sớm, ngay cả khi số lượng còn ít .
- Xuất hiện nấm đen và kiến
Rầy tiết ra mật làm bề mặt lá sẽ thu hút các con kiến tới và đông thời là nơi phát triển của nấm hồng – một lớp mốc đen trên lá, khiến lá bị ố và giảm khả năng quang hợp.
Cách trị rầy phấn trắng hại sầu riêng
Rầy phấn trắng gây hại nghiêm trọng cho lá, hoa và quả sầu riêng. Dưới đây là các biện pháp trị rầy hiệu quả và được khuyến nghị:
- Cắt tỉa và tiêu hủy phần cây bị nhiễm:
Loại bỏ cành, lá bị nhiễm nặng giúp ngăn sự lan rộng. Dụng cụ cắt nên được khử trùng, và các phần cây bệnh cần được tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn xa vườn. - Phun nước áp lực nhẹ:
Xịt rửa mặt dưới lá bằng vòi phun giúp loại bỏ lớp phấn trắng, rầy non và trứng. Nên thực hiện vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh làm tổn thương lá. - Sử dụng thuốc trừ sâu đúng cách:
- Thuốc hóa học: Có thể dùng Abamectin, Imidacloprid, hoặc Cypermethrin. Cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian cách ly trước thu hoạch.
- Thuốc sinh học & hữu cơ: Dầu neem, xà phòng sinh học, giấm, tỏi–ớt là lựa chọn an toàn cho vườn hữu cơ và cây đang mang trái.
- Áp dụng thiên địch tự nhiên:
Thả kiến vàng, bọ rùa hoặc ong ký sinh giúp kiểm soát rầy phấn trắng hiệu quả và bền vững theo thời gian. - Theo dõi vườn thường xuyên:
Kiểm tra định kỳ (2–3 lần/tuần) đặc biệt trong mùa mưa để phát hiện sớm và xử lý kịp thời ổ rầy mới.
Việc trị rầy phấn trắng hiệu quả nhất là kết hợp đồng thời nhiều phương pháp, tránh phụ thuộc duy nhất vào thuốc hóa học để ngăn tình trạng kháng thuốc và bùng phát trở lại.
Cách tưới nước trôi đi con rầy phấn trắng hại sầu riêng
Trong nhiều trường hợp, khi rầy phấn trắng xuất hiện với mật độ chưa quá dày, biện pháp vật lý như phun nước có thể mang lại hiệu quả rõ rệt. Nước không chỉ giúp rửa trôi lớp phấn trắng và trứng bám dưới lá mà còn làm giảm đáng kể số lượng rầy non.
Với cây sầu riêng, nơi có tán lá dày và lá to, việc dùng béc tưới áp lực cao là khá phù hợp. Những loại béc như Aquapro – vốn được thiết kế để tạo tia nước đồng đều và dễ điều chỉnh – có thể hỗ trợ tốt khi cần xịt rửa mặt dưới lá.
Thời điểm tưới cũng rất quan trọng. Sáng sớm hoặc chiều mát là hai khung giờ lý tưởng vì lúc đó nhiệt độ dễ chịu, cây không bị sốc, và nước sẽ khô kịp trước đêm xuống – hạn chế rủi ro phát sinh nấm bệnh.
Kết hợp phương pháp này cùng các biện pháp sinh học khác sẽ giúp kiểm soát rầy hiệu quả mà không cần quá phụ thuộc vào thuốc bảo vệ thực vật.
