Bệnh đốm lá sầu riêng là mối đe dọa hàng đầu đối với năng suất và sức khỏe của cây trồng, đặc biệt trong điều kiện khí hậu ẩm ướt tại Việt Nam. Không chỉ gây hại cho lá, bệnh đốm lá trên cây sầu riêng còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh trưởng, ra hoa và đậu trái nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Từ nấm bệnh, vi khuẩn đến kỹ thuật canh tác sai cách – tất cả đều có thể là nguyên nhân khiến bệnh bùng phát nhanh chóng.
Tổng quan về bệnh đốm lá sầu riêng
Bệnh đốm lá sầu riêng là một trong những nguyên nhân chính khiến nhiều vườn sầu riêng tại Việt Nam gặp khó khăn trong việc duy trì năng suất ổn định.
Đây là một trong những bệnh phổ biến nhất trên cây sầu riêng, thường xuất hiện vào mùa mưa hoặc khi độ ẩm trong vườn tăng cao.
Dấu hiệu nhận biết bệnh đốm lá trên cây sầu riêng
Bệnh đốm lá trên cây sầu riêng thường bắt đầu bằng những vết đốm nhỏ có màu vàng nhạt, sau đó lan rộng thành các đốm tròn màu nâu hoặc đen.
Các vết bệnh có thể xuất hiện ở mép lá, giữa lá hoặc cả hai mặt lá. Lá sẽ bị xoăn lại, khô và rụng hàng loạt. Nếu quan sát kỹ bằng kính lúp, bạn có thể thấy sợi nấm hoặc bào tử nấm trên bề mặt lá.
Sầu riêng con bị đốm lá thường có khả năng phục hồi kém hơn cây trưởng thành. Lá non rất dễ bị tổn thương, dẫn đến cây chậm phát triển, còi cọc. Khi bị bệnh nặng, cây có thể không phát triển nổi, dễ chết yểu nếu không được xử lý nhanh chóng.
Bệnh đốm lá sầu riêng thường bùng phát mạnh khi hội tụ đủ các yếu tố như nấm, vi khuẩn, thời tiết bất lợi và kỹ thuật canh tác sai cách. Dưới đây là những nguyên nhân chính và thời điểm cây dễ bị nhiễm bệnh nhất:
Nguyên nhân gây bệnh đốm lá trên cây sầu riêng
Nấm Phytophthora palmivora: Đây là loại nấm cực kỳ nguy hiểm, có thể tấn công cả lá, cành và rễ. Khi nhiễm bệnh, lá sẽ xuất hiện các đốm nâu, sau đó lan rộng và khiến lá rụng hàng loạt.
Vi khuẩn Pseudomonas syringae: Loại vi khuẩn này gây hoại tử mô lá, tạo ra các vết đốm nhỏ màu nâu sẫm, khiến lá mất dần chức năng quang hợp.
Độ ẩm cao kéo dài: Mùa mưa là thời điểm bệnh bùng phát mạnh do độ ẩm lý tưởng cho nấm và vi khuẩn phát triển. Đặc biệt, nước đọng và không khí ẩm trong vườn tạo điều kiện cho bào tử lây lan nhanh chóng.
Kỹ thuật canh tác không hợp lý: Tưới nước quá nhiều, đất thoát nước kém, hoặc bón phân mất cân đối (quá nhiều đạm, thiếu kali và vi lượng) sẽ làm cây yếu và dễ bị tấn công bởi mầm bệnh.
Xem thêm: Khoảng cách trồng cây sầu riêng
Thời điểm cây sầu riêng dễ mắc bệnh nhất cần lưu ý:
Mùa mưa kéo dài: Đây là thời gian lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển. Nếu không có biện pháp phòng trừ, bệnh sẽ nhanh chóng lan rộng trong toàn bộ vườn.
Khi cây đang ra hoa hoặc mang trái non: Đây là giai đoạn cây cần nhiều dinh dưỡng. Nếu sức cây yếu hoặc gặp điều kiện thời tiết xấu, rất dễ bị bệnh.
Sau khi cắt tỉa hoặc tạo tán sai kỹ thuật: Những vết cắt không đúng cách có thể trở thành cửa ngõ cho vi khuẩn và nấm xâm nhập.
Khi cây thiếu dưỡng chất hoặc bị suy yếu: Thiếu phân, đất bạc màu, hoặc bị sâu bệnh tấn công trước đó khiến hệ miễn dịch cây yếu đi, dễ nhiễm bệnh hơn bình thường.
Cách xử lý sầu riêng con bị đốm lá đúng kỹ thuật
Sầu riêng con dễ bị tổn thương do rễ non nông, sức khỏe yếu. Khi có dấu hiệu bị đốm lá:
- Ngừng tưới trong 2–3 ngày, phun dung dịch chế phẩm vi sinh.
- Cắt bỏ lá bệnh ngay, không để lây lan.
- Bón nhẹ bằng phân lân và kali dạng viên chậm tan.
- Theo dõi sát trong 7–10 ngày, nếu tiếp tục phun thêm thuốc sinh học hoặc hóa học phù hợp.
Ngoài ra, các cây sầu riêng bị đốm lá nặng cần phải được cách ly sớm nhất có thể để phòng tránh lan bệnh qua các cây sầu riêng khác xung quanh. Tuy nhiên đây là đối với trường hợp các cây sầu riêng con.
Xem thêm: Sầu riêng con bị đốm lá
Phun thuốc trị đốm lá sầu riêng đúng cách
- Chuẩn bị thuốc: hòa đúng lượng, khuấy đều.
- Thời điểm phun: Sáng sớm hoặc chiều mát.
- Kỹ thuật phun: Đảm bảo phun mặt trên – dưới lá, phun kín tán.
- Vệ sinh bình phun sau khi dùng để tránh lẫn mầm bệnh.
Vệ sinh vườn phòng ngừa bệnh đốm lá trên cây sầu riêng
- Dọn cỏ, lá rụng thường xuyên để giảm nguồn bệnh.
- Cắt tỉa tạo tán thoáng, hạn chế ẩm.
- Sử dụng màng phủ gốc để giảm bắn bẩn từ đất lên lá.
FAQ – Các câu hỏi thường gặp về bệnh đốm lá sầu riêng
Sầu riêng con bị đốm lá có thể hồi phục không?
Có thể nếu xử lý kịp thời bằng chế phẩm sinh học, cắt lá bệnh, bổ sung dinh dưỡng.
Có nên dùng thuốc hóa học không?
Khi bệnh nặng nên dùng, nhưng lưu ý phun đúng liều lượng, kết hợp sinh học để tránh tích lũy hóa chất.
Làm sao để phân biệt đốm lá và cháy lá?
Đốm lá xuất hiện ở giữa lá, cháy lá ở mép và lan vào giữa. Kính lúp có thể giúp phân biệt bào tử nấm.
Sầu riêng đốm lá có nên thu hoạch không?
Nếu vườn bị đốm lá nhẹ, vẫn nên thu hoạch bình thường. Trường hợp bệnh nặng lan rộng, có thể giảm năng suất và chất lượng quả, nên xử lý ổn định vườn trước rồi mới thu hoạch.
Giống sầu riêng nào kháng đốm lá tốt?
Giống Monthong đang được đánh giá là kháng bệnh tốt hơn so với nhiều giống địa phương.
Sầu riêng đốm lá có nên thu hoạch không?
Nếu vườn bị đốm lá nhẹ, vẫn nên thu hoạch bình thường. Trường hợp bệnh nặng lan rộng, có thể giảm năng suất và chất lượng quả, nên xử lý ổn định vườn trước rồi mới thu hoạch.
