Sau khi kết thúc vụ mùa, chăm sóc sầu riêng sau khi thu hoạch là giai đoạn then chốt quyết định sức khỏe và năng suất cây trong vụ tiếp theo.
Nếu không được phục hồi đúng cách, cây dễ suy kiệt, nhiễm bệnh và giảm khả năng ra hoa, đậu trái. Xem ngay bài viết dưới để cập nhập thêm quy trình chăm sóc
Tại sao cần phải chăm sóc sầu riêng sau khi thu hoạch
Việc chăm sóc sầu riêng sau khi thu hoạch là cực kỳ quan trọng để đảm bảo cây phục hồi và phát triển bền vững cho vụ mùa sau. Dưới đây là những lý do cụ thể:
Phòng ngừa hậu quả từ lạm dụng các hoạt chất tăng năng suất: Nhiều nhà vườn lạm dụng các hoạt chất ra hoa và phân hóa học để tăng năng suất, khiến cây mất sức, thậm chí có thể chết nếu không được chăm sóc đúng lúc.
Giảm rủi ro từ việc xiết nước sai cách: Việc xiết nước kéo dài để kích thích ra hoa nếu không được thực hiện khoa học sẽ khiến cây bị stress, dễ nhiễm bệnh và suy tàn nhanh chóng.
Tái tạo cân bằng sinh lý cây: Sau thời gian tập trung nuôi trái, cây cần được chăm sóc để phục hồi tán lá, phát triển rễ mới và phục hồi sức sống tổng thể.
Ngăn ngừa hiện tượng suy cây do mang quá nhiều trái: Cây mang quá nhiều quả trong một vụ sẽ bị kiệt sức nếu không được nghỉ ngơi và bổ sung dưỡng chất kịp thời sau thu hoạch.
Ứng phó với điều kiện môi trường bất lợi: Các yếu tố như nhiễm mặn, đất chai cứng, thiếu nước hay tưới tiêu sai cách có thể ảnh hưởng đến bộ rễ và khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây.
Tăng năng suất và chất lượng vụ mùa sau: Cây được chăm sóc tốt sau thu hoạch sẽ ra hoa ổn định, đậu trái đồng đều và cho trái có chất lượng cao hơn trong vụ kế tiếp.
Quy trình chăm sóc sầu riêng sau thu hoạch
Xới mô
Việc xới mô là công đoạn quan trọng đầu tiên cần thực hiện ngay sau khi thu hoạch xong toàn bộ trái trên cây. Giai đoạn này giúp cây giảm sốc sinh lý và tái cân bằng dinh dưỡng sau thời kỳ tiêu hao nhiều năng lượng cho việc nuôi trái.
Trước khi bắt đầu bón phân hay xử lý bệnh hại, đây là lúc bộ rễ cần môi trường thông thoáng để tái tạo và phát triển khỏe mạnh.
Xới mô là một trong những quy trình chăm sóc sầu riêng sau thu hoạch không thể thiếu: Sử dụng cuốc tay hoặc cào ba chĩa để xới nhẹ đất bề mặt trong vùng từ ½ đến ⅔ đường kính tán cây tính từ gốc ra ngoài. Nên xới đất theo tán, mở rộng đến đâu xới đến đó, với độ sâu khoảng từ 5 đến 10 cm. Tránh xới quá sâu để không làm tổn thương hệ rễ chính.
Lợi ích mang lại:
- Cải tạo cấu trúc đất, tăng độ tơi xốp và khả năng thoát nước.
- Loại bỏ rễ già yếu, tạo điều kiện cho rễ non phát triển mạnh.
- Tăng hiệu quả hấp thu phân bón và dưỡng chất trong giai đoạn phục hồi.
- Giúp đất thông thoáng, hạn chế sự phát sinh của nấm bệnh gây hại cho rễ.
Xới mô đất nhằm chuẩn bị tốt cho giai đoạn chăm sóc tiếp theo như bón phân phục hồi, phòng bệnh và thúc đẩy ra đọt non.
Cách tỉa cành sầu riêng sau khi thu hoạch
Thực hiện đúng cách tỉa cành sầu riêng sau khi thu hoạch giúp vườn cây trở nên thông thoáng, hạn chế nấm bệnh phát sinh, đồng thời tăng khả năng hấp thu ánh sáng và dưỡng chất cho cây phục hồi nhanh hơn.
Sau khi kết thúc vụ thu hoạch, cây cần được nghỉ ngơi và phục hồi sinh lực. Việc tỉa cành lúc này không chỉ làm giảm áp lực sinh lý cho cây mà còn tạo điều kiện lý tưởng để cây ra đọt mới, tăng hiệu quả của các đợt bón phân sắp tới.
Nguyên tắc tỉa cành sau thu hoạch:
- Cắt bỏ các cuống trái còn sót lại trên cây để tránh tình trạng tích tụ mầm bệnh tại các vết thương hở.
- Loại bỏ cành sâu bệnh, cành già yếu và cành khô – đây là những bộ phận không còn khả năng quang hợp hoặc dễ là nơi cư trú của sâu bệnh.
- Tỉa các cành mọc hướng vào trong tán hoặc đan chéo nhau, vì chúng cản trở ánh sáng và giảm lưu thông không khí trong tán cây.
- Loại bỏ cành vượt, cành che khuất sáng để tạo không gian thông thoáng cho đọt non phát triển.
- Vệ sinh quanh gốc cây sau khi tỉa, kết hợp pha nước vôi hoặc thuốc phòng nấm quét lên thân cây từ gốc lên khoảng 1m để khử khuẩn và phòng bệnh.
Lưu ý khi thực hiện tỉa cành:
- Nên dùng dụng cụ sắc bén, sạch khuẩn để vết cắt nhanh khô và tránh lây lan mầm bệnh.
- Tỉa vào những ngày nắng ráo để hạn chế nấm phát sinh từ vết cắt.
- Không tỉa quá nhiều cùng lúc để tránh làm cây sốc, nhất là với những cây vừa mang trái số lượng lớn.
- Thực hiện đúng kỹ thuật tỉa cành không chỉ giúp cây phục hồi nhanh mà còn tạo nền tảng vững chắc cho vụ mùa kế tiếp, nâng cao năng suất và chất lượng trái.
Quản lý nguồn nước
Quản lý nước hợp lý là yếu tố then chốt giúp cây sầu riêng nhanh chóng phục hồi sau thu hoạch.
Trong mùa khô, cần tưới đủ nước để duy trì độ ẩm ổn định, tránh tình trạng cây héo rũ, rụng lá do thiếu nước.
Việc cung cấp nước đầy đủ và đúng cách giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, phục hồi nhanh và tăng khả năng ra đọt mới khỏe mạnh cho vụ sau.
Phòng trừ nấm, bệnh hại
Sau thu hoạch, cây sầu riêng thường yếu sức, dễ bị nấm bệnh và vi sinh vật có hại tấn công, đặc biệt là trong điều kiện ẩm ướt hoặc vườn không được vệ sinh kỹ.
Thời điểm xử lý: Nên tiến hành phun thuốc phòng trừ nấm ngay sau khi xới đất xong. Đây là thời điểm cây đang phục hồi, sức đề kháng còn yếu nên cần can thiệp kịp thời để hạn chế nấm bệnh phát sinh.
Nguyên nhân cây dễ nhiễm bệnh sau thu hoạch:
- Cây vừa mang trái xong nên mất sức, dễ bị nấm và rong rêu tấn công.
- Việc thu hoạch hoặc leo trèo có thể làm lây bệnh từ đất lên thân cây.
- Tổn thương do cắt cuống trái, xới đất hoặc rễ bị đứt dễ tạo điều kiện cho nấm xâm nhập.
Cách xử lý hiệu quả:
- Dùng các loại thuốc trừ nấm phổ biến như gốc đồng, Ridomil, hoặc các thuốc hai chiều.
- Phun ướt đều toàn cây, đặc biệt tập trung vào mặt lá, thân, cành và các kẽ ngách nơi nấm dễ trú ẩn.
- Đồng thời, tưới thuốc xuống vùng rễ quanh gốc để bảo vệ bộ rễ non.
- Trường hợp cây đang bị nấm nặng, nên lặp lại lần 2 sau 5 – 7 ngày.
Bón phân phục hồi sầu riêng sau thu hoạch
Sau khi cây sầu riêng được nghỉ ngơi và đã xử lý xong bệnh hại, bước tiếp theo quan trọng là bón phân phục hồi để bổ sung lại nguồn dinh dưỡng đã tiêu hao trong suốt quá trình nuôi trái.
Nguyên tắc bón phân sau thu hoạch:
- Không bón phân ngay sau thu hoạch, nên đợi 7–10 ngày để cây phục hồi mô rễ và cành lá trước.
- Ưu tiên bón lót kết hợp hữu cơ và vô cơ, giúp cải thiện đất, nuôi dưỡng rễ và bổ sung dưỡng chất thiết yếu.
- Bón theo hình chiếu tán cây và xới nhẹ đất để tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Liều lượng gợi ý theo độ tuổi cây:
- Cây 3–5 năm tuổi:
- 10–15 kg phân hữu cơ
- 0.5–1 kg NPK
- 100–200g vôi + 50g Canxi-Bo
- Cây 6 năm tuổi trở lên:
- 15–25 kg phân hữu cơ
- 1–2 kg NPK
- 200g vôi + 100g Canxi-Bo
Lưu ý khi bón phân:
- Không bón quá gần gốc để tránh thối rễ.
- Sau khi bón nên phủ rơm hoặc cỏ khô giữ ẩm và tránh rửa trôi phân.
- Nên kết hợp bón thúc thêm vi sinh vật có lợi như Trichoderma để phòng bệnh rễ và cải tạo đất hiệu quả hơn.
Bón phân đúng cách sẽ giúp cây phục hồi toàn diện, tái tạo hệ sinh trưởng khỏe mạnh và sẵn sàng bước vào giai đoạn ra hoa, đậu trái với năng suất cao hơn trong vụ mùa tiếp theo.
Bí quyết quản lý nguồn nước tốt hơn
Quản lý nước hiệu quả là yếu tố sống trong quy trình chăm sóc sầu riêng sau khi thu hoạch, giúp cây sầu riêng nhanh chóng phục hồi sau thu hoạch và phát triển bền vững trong vụ mùa tiếp theo.
Một số nguyên tắc tưới nước cần lưu ý:
- Mùa khô: Cần duy trì tưới đều đặn 2–3 ngày/lần, tùy điều kiện thời tiết và độ ẩm đất.
- Mùa mưa: Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, tránh úng nước vùng rễ, đặc biệt là ở các vườn đất trũng.
- Mực nước trong mương nên giữ ổn định ở mức 70–90 cm để tránh cây bị thiếu hoặc dư nước.
Giải pháp tưới hiệu quả cùng thiết bị của Thafaco:
Để quản lý nước chính xác và tiết kiệm công lao động, nhiều nhà vườn hiện nay đã lựa chọn các dòng béc tưới chuyên dụng của Thafaco – một trong những thương hiệu được đánh giá cao trong lĩnh vực thiết bị tưới nông nghiệp.
Áp dụng thiết bị tưới hiện đại như béc tưới Thafaco sẽ giúp nâng cao hiệu quả phục hồi cây sầu riêng, giảm chi phí vận hành và tăng năng suất bền vững cho nhà vườn.
