Dựa trên kinh nghiệm thực tiễn và nghiên cứu từ các chuyên gia, dưới đây là 5 kỹ thuật quan trọng mà nhà vườn có thể áp dụng để tăng tỷ lệ đậu trái trên cây sầu riêng, được khuyến nghị bởi Thạc sĩ Mai Văn Trị – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả miền Đông Nam Bộ.
1. Đảm Bảo Cây Có Sức Khỏe Tốt
Sức khỏe của cây sầu riêng là nền tảng để đảm bảo tỷ lệ đậu trái cao. Một cây khỏe mạnh sẽ có khả năng cung cấp đủ dinh dưỡng cho hoa và trái, từ đó tăng khả năng đậu trái thành công. Để làm được điều này, nhà vườn cần thực hiện các bước chăm sóc sau khi thu hoạch:
- Tỉa cành và tạo tán: Sau mỗi vụ thu hoạch, cần loại bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, và cành mọc lộn xộn để cây thông thoáng, ánh sáng phân bố đều. Việc tạo tán hợp lý cũng giúp cây tập trung dinh dưỡng cho hoa và trái.
- Bón phân hợp lý:
- Phân hữu cơ: Bổ sung phân chuồng hoai (10-15 kg/cây) để cải thiện độ phì nhiêu của đất.
- Phân vô cơ: Sử dụng phân NPK với tỷ lệ cân đối (ví dụ: 15-15-15) để cung cấp đạm, lân, kali. Giai đoạn trước khi ra hoa, tăng cường phân lân và kali để kích thích ra hoa đều.
- Phân vi lượng: Bổ sung kẽm, bo, và magie qua phân bón lá để tăng cường sức khỏe cây.
- Tưới nước đầy đủ: Sầu riêng cần độ ẩm ổn định, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa và đậu trái. Tưới nước đều đặn, tránh để cây bị úng hoặc khô hạn kéo dài.
Việc chăm sóc cây ngay sau thu hoạch không chỉ giúp cây phục hồi mà còn chuẩn bị tốt cho mùa vụ tiếp theo, từ đó tăng tỷ lệ đậu trái trên cây sầu riêng.
2. Tăng Cường Thụ Phấn Bổ Sung
Thụ phấn là yếu tố quyết định trực tiếp đến khả năng đậu trái của sầu riêng. Trong tự nhiên, sầu riêng chủ yếu được thụ phấn nhờ côn trùng (như ong) hoặc động vật (như dơi). Tuy nhiên, trong điều kiện canh tác hiện đại, tỷ lệ thụ phấn tự nhiên đôi khi không đủ cao. Vì vậy, nhà vườn cần áp dụng biện pháp thụ phấn bổ sung:
- Thụ phấn thủ công: Sử dụng cọ mềm hoặc bông gòn để lấy phấn hoa từ hoa đực (hoa có nhị đực phát triển) và chuyển sang hoa cái (hoa có nhụy cái phát triển). Thời điểm tốt nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, khi hoa mới nở.
- Sử dụng chất kích thích: Một số hormone thực vật như GA3 (Gibberellin) hoặc NAA (Naphthaleneacetic acid) có thể được phun lên hoa để tăng khả năng đậu trái. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo từ chuyên gia để tránh tác dụng ngược.
Thụ phấn bổ sung không chỉ tăng tỷ lệ đậu trái trên cây sầu riêng mà còn cải thiện chất lượng trái, giúp trái to, đều, và ít bị dị dạng.
3. Trồng Nhiều Loại Sầu Riêng Trong Vườn
Một cách khác để tăng tỷ lệ thụ phấn và đậu trái là trồng xen kẽ nhiều giống sầu riêng trong cùng một vườn. Sầu riêng là loại cây thụ phấn chéo, nghĩa là phấn hoa từ cây này có thể thụ phấn cho hoa của cây khác, đặc biệt giữa các giống khác nhau (như Monthong, Ri6, Dona). Lợi ích của biện pháp này bao gồm:
- Tăng khả năng thụ phấn chéo: Các giống khác nhau thường có thời gian ra hoa lệch nhau, tạo điều kiện cho phấn hoa được trao đổi hiệu quả hơn.
- Đa dạng sản phẩm: Nhà vườn có thể thu hoạch nhiều loại sầu riêng với đặc điểm riêng, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Tuy nhiên, biện pháp này phù hợp nhất với các vườn sầu riêng chuyên canh có diện tích lớn (từ 1 ha trở lên). Với vườn nhỏ, nhà vườn nên cân nhắc kỹ về không gian và chi phí đầu tư.
4. Tạo Điều Kiện Cho Động Vật Thụ Phấn
Trong tự nhiên, dơi và một số loài côn trùng là “trợ thủ” đắc lực trong việc thụ phấn cho sầu riêng. Để tận dụng tối đa nguồn thụ phấn tự nhiên, nhà vườn có thể:
- Trồng cây dẫn dụ: Các loại cây ra hoa quanh năm (như chuối, xoài) có thể thu hút dơi và ong đến vườn.
- Hạn chế thuốc trừ sâu: Tránh phun thuốc hóa học trong giai đoạn ra hoa để không làm hại các loài thụ phấn.
- Tạo môi trường thân thiện: Để cỏ dại mọc tự nhiên ở mức độ vừa phải hoặc đặt các tổ ong gần vườn sầu riêng.
Việc tạo điều kiện cho động vật thụ phấn không chỉ giúp tăng tỷ lệ đậu trái trên cây sầu riêng mà còn là giải pháp bền vững, thân thiện với môi trường.
5. Phòng Trừ Sâu Bệnh Hiệu Quả
Sâu bệnh là “kẻ thù” lớn nhất làm giảm tỷ lệ đậu trái của sầu riêng. Khi cây bị suy yếu do sâu bệnh, hoa dễ bị rụng và trái non không phát triển được. Một số loại sâu bệnh phổ biến trên sầu riêng bao gồm:
- Rệp sáp: Hút nhựa cây, làm cây suy kiệt.
- Bệnh thối rễ: Do nấm Phytophthora gây ra, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
- Bệnh cháy lá: Làm giảm khả năng quang hợp của cây.
Để phòng trừ sâu bệnh, nhà vườn cần:
- Kiểm tra định kỳ: Phát hiện sớm các dấu hiệu sâu bệnh để xử lý kịp thời.
- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn: Ưu tiên các loại thuốc sinh học hoặc thuốc có thời gian cách ly ngắn.
- Vệ sinh vườn: Dọn sạch cỏ dại, lá rụng để hạn chế nơi trú ẩn của sâu bệnh.
Cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh sẽ có tỷ lệ đậu trái cao hơn, đồng thời đảm bảo chất lượng trái đạt tiêu chuẩn.
Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Tăng Tỷ Lệ Đậu Trái
Ngoài 5 kỹ thuật trên, nhà vườn cần lưu ý một số điểm sau để tối ưu hóa hiệu quả:
- Thời điểm ra hoa: Điều chỉnh lượng nước tưới và phân bón để kích thích cây ra hoa đồng loạt, tạo điều kiện thuận lợi cho thụ phấn.
- Tỷ lệ giữ trái: Sau khi đậu trái, cần tỉa bớt những trái nhỏ, dị dạng, chỉ giữ lại 100-250 trái/cây tùy độ tuổi và sức khỏe của cây.
- Theo dõi thời tiết: Mưa lớn hoặc khô hạn kéo dài có thể làm rụng hoa và trái non. Cần có biện pháp che chắn hoặc tưới bổ sung khi cần thiết.
Kết Luận
Để tăng tỷ lệ đậu trái trên cây sầu riêng, nhà vườn cần kết hợp nhiều biện pháp từ chăm sóc cây, hỗ trợ thụ phấn, đến phòng trừ sâu bệnh. Một cây sầu riêng khỏe mạnh, được chăm sóc khoa học không chỉ cho năng suất cao mà còn duy trì khả năng sản xuất bền vững qua nhiều mùa vụ. Áp dụng các kỹ thuật mà Thạc sĩ Mai Văn Trị khuyến nghị sẽ giúp bạn tối ưu hóa lợi nhuận và nâng cao chất lượng sầu riêng, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.
Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ như cải thiện sức khỏe cây và thử nghiệm thụ phấn bổ sung, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt trong mùa vụ tới. Chúc bạn thành công trong hành trình canh tác sầu riêng!
